INTERAKCIJA DUŠE I TELA

Napisao EMANUEL SVEDENBORG, 1769

Preveo Milica Žikić

Objavio The Lord’s New Church Which is Nova Hierosolyma, 2021

Napomena

Delo Interakcija duše i tela (De Commercio Animae et Corporis) Emanuela Svedenborga originalno je objavljeno u Londonu 1769. Ova verzija bazirana je na izdanju Svedenborgovog društva iz 1844, prilagođenom 1987. i 1924. i ponovo objavljenom 1947.

SADRŽAJ

I. Postoje dva sveta: duhovni svet, nastanjen duhovima i anđelima i prirodni svet, nastanjen ljudima, 3

II. Duhovni svet je postojao prvi i neprestano biva održavan od svog sopstvenom suncu, a prirodni svet od svog sunca. 4

III. Sunce duhovnog sveta je čista ljubav Jehove Boga, koji je u njegovom središtu, 5

IV. Od tog sunca proizlazi toplina i svetlost; toplina koja od njega proističe u svojoj suštini je ljubav, a svetlost od njega u svojoj suštini je mudrost, 6

V. I ta toplina i ta svetlost utiču u čoveka: toplina u njegovu volju, gde proizvodi dobro ljubavi, a svetlost u njegovo razumevanje (razum), gde proizvodi istinu mudrosti, 7

VI. To dvoje, toplina i svetlost ili ljubav i mudrost, sjedinjeni utiču od Boga u dušu čoveka, a kroz nju u njegov um i njegova osećanja i misli, a odatle u čula, govor i akcije tela, 8

VII. Sunce prirodnog sveta je čista vatra, a svet prirode od početka je postojao i neprekidno opstaje zahvaljujući tom suncu, 9

VIII. Zbog toga je sve što proizlazi iz ovog sunca, gledano samo po sebi, mrtvo, 10

IX. Ono što je duhovno zaodeva se onim što je prirodno, kao što čovek oblači odelo, 11

X. Duhovne stvari ovako odevene u čoveku omogućavaju mu da živi kao racionalan i moralan čovek, dakle kao duhovno prirodan čovek, 12

XI. Primanje tog inflaksa je u skladu sa stanjem ljubavi i mudrosti kod čoveka, 13

XII. Čovekovo razumevanje može da bude uzdignuto u svetlost, to jest u mudrost, u kojoj su anđeli neba, shodno kultivisanosti njegovog razuma; a njegova volja može da bude uzdignuta, na sličan način, u toplinu, to jest u ljubav, shodno njegovim delima; ali ljubav volje nije uzdignuta, osim ako čovek želi i čini stvari koje podučava mudrost razumevanja. 14

XIII. Potpuno je drugačije sa zverima, 15

XIV. Postoje tri stepena u duhovnom svetu i tri stepena u prirodnom svetu, do sada nepoznata, u skladu sa kojima se dešava sav inflaks, 16

XV. Krajnji ciljevi su u prvom stepenu, uzroci u drugom, a efekti u trećem, 17

XVI. Zato je očigledno šta je priroda duhovnog inflaksa od njegovog izvora do njegovih efekata, 18

17. XV. KRAJNJI CILJEVI SU U PRVOM STEPENU, UZROCI U DRUGOM, A EFEKTI U TREĆEM.

Ko ne vidi da kraj (cilj) nije uzrok, nego da proizvodi uzrok i da uzrok nije efekat, nego da proizvodi efekte, posledično tome da su ovo tri različite stvari koje slede jedna drugu po redu? Krajnji cilj kod čoveka jeste ljubav njegove volje; jer ono što čovek voli, to predlaže sebi i namerava: uzrok kod njega jeste razum njegovog razumevanja; jer preko razuma kraj traga za srednjim ili efikasnim uzrocima; a efekat je činjenje tela, od njih i u skladu sa krajem i uzrokom. Zato postoje tri stvari u čoveku, koje slede jedna drugu po redu, na isti način na koji stepeni visine slede jedan drugog. Kada su ta tri uspostavljena, kraj (cilj) je unutar uzroka i, putem uzroka, kraj je u efektu: zato ova tri stepena postoje zajedno u efektu. Na osnovu ovoga u Božjoj Reči se kaže da će svakome biti suđeno u skladu sa njegovim činjenjem: jer su krajnji cilj, koji je ljubav njegove volje i uzrok, ili razumnost njegovog razumevanja simultano prisutni u efektima, koji su dela njegovog tela: zato je u njima sadržan kvalitet celog čoveka.

[2] Oni koji ne znaju ove istine, i ne razlikuju predmet razuma, ne mogu da izbegnu poništavanje ideja svojih misli, preko Epikurovih atoma, Lajbnicovih monada ili Volfovih prostih supstanci. Neminovno, zbog toga, oni zatvaraju razumevanje kao rezom, tako da ne može ni da misli iz razuma o duhovnom inflaksu, jer ne može da misli ni o kakvoj progresiji; jer, kaže autor u vezi sa svojom prostom supstancom, ako se podeli pada u ništa. Zato razumevanje ostaje u sopstvenoj prvoj svetlosti (lumen), koja samo proističe iz telesnih čula i ne napreduje ni korak dalje. Zato nije poznato ništa osim da je duhovno samo razređeno prirodno; da životinje imaju racionalnost isto kao čovek; i da je duša dašak vetra, kao ono što se izdiše iz grudi kad osoba umire; pored mnogih ideja, koje nisu od svetlosti, nego od guste tame.

[3] Kako sve stvari u duhovnom svetu i sve stvari u prirodnom svetu, proističu u skladu sa ovim stepenima, kao što je pokazano u prethodnom članku, jasno je da se inteligencija ispravno sastoji u njihovom poznavanju i razlikovanju, kao i viđenju po pripadajućem redu. Putem ovih stepena, takođe, svaki čovek se poznaje po svom kvalitetu, kad je njegova ljubav poznata; jer, kao što je gore razmotreno, krajnji cilj koji je od ljubavi, uzroci koji su od razumevanja i efekti koji su od tela slede iz njegove ljubavi, kao drvo iz svog semena i plod iz drveta.

[4] Postoje tri vrste ljubavi: ljubav prema nebu, ljubav prema svetu i ljubav prema sebi (samoljublje); ljubav prema nebu je duhovna, ljubav prema svetu materijalna, a ljubav prema sebi telesna. Kad je ljubav duhovna, sve stvari koje iz nje ishode, kao oblici iz suštine, izvlače duhovni kvalitet: tako isto, ako je glavna ljubav ljubav prema svetu ili bogatstvu, pa teko materijalna, sve stvari koje iz nje ishode, kao derivati iz svog prvobitnog izvora, izvlače materijalni kvalitet: tako, opet, ako je glavna ljubav ljubav prema sebi ili uzvišenosti nad svima ostalima, sve stvari koje slede iz nje izvlače telesni kvalitet; jer čovek koji ceni ovu ljubav uvažava samo sebe i zato utapa misli svog uma u telo. Zbog toga, kao što je upravo rečeno, onaj koji poznaje nečiju vladajuću ljubav, a u isto vreme je upoznat sa progresijom ciljeva do uzroka i uzroka do efekata, koje stvari slede jedna drugu po redu, u skladu sa stepenima visine, zna celog čoveka. Na ovaj način anđeli neba znaju svakoga s kim razgovaraju: oni opažaju njegovu ljubav iz tona njegovog glasa, iz njegovog lica vide njegovu sliku, a iz gestova tela njegov karakter.